Çiçekli bir bitkilerin dünyanın her yerinde yaklaşık 250.000 türü bulunur. En küçük çiçekli bitki yaklaşık 1mm’den de kısa olan sumercimeğidir. En büyük çiçekli bitkiler ağaçlardır. 95m ve hatta daha da uzayabilen çiçekli bitki türleri vardır.
Çiçekli bitkiler, çiçeklerle üredikleri için bu adı almışlardır. Köylerde ya da bahçelerde gördüğümüz güzel kokulu ve parlak renkli bitkiler çiçekli bitkilere örnektir. Ot gibi bitkilerin çiçekleri küçüktür ve göze çarpmaz; ancak söğüt ağacı çiçeği gibi bazı ağaç çiçekleri oldukça değişik bir görünüme sahiptir.
Çiçeğin Bölümleri
Birçok çiçek türü vardır; ancak temel yapı tüm çiçeklerde aynıdır. Çiçeğin her bir bölümü farklı bir işleye sahiptir.
Çiçeklerin en dış bölümlerini çanak yapraklar oluşturur. Bu bölüm, çiçek tomurcuk hâlindeyken onu korumakla görevlidir. Taç yapraklar, çiçeğin görünür bölümleridir. Genellikle böceklerin ilgisini çekmek için renkli ve kokulu olur.
Ercik, çiçeğin erkeklik organlarıdır. Erkek üreme organları küçük polen taneleridir. Bu taneler, çiçekten çiçeğe taşınır.
Karpeller, çiçeğin dişilik organıdır ve yumurtaları içerir. Bir yumurta polen tanesiyle bağlantı kurmadığı sürece yeni çiçek üretemez.
Çiçekli bitkilerin çoğunda her bir bitki hem karpel hem de ercik taşır. Ancak meşe ve söğüt ağaçlarında erkek ve diş organlar ayrı ayrı gelişir.
Çiçekli bitkilerin bölümleri,
Yaprak, güneş ışığındaki enerjiyi, havadaki bondioksiti ve suyu kullanarak bitki için besin yapar. Bu sürece fotosentez adı verilir.
Gövde, bitkinin temel desteğidir. Ayrıca topraktan alınan suyun yapraklara taşındığı ve yapraklardan da çiçek diğer kısımlarına taşındığı kanallara sahiptir. Kök, çiçeğin toprağa bağlandığı bölümdür. Bitkiler, kökler aracılığıyla topraktan su ve büyümeleri için gerekli olan mineralleri çeker. Büyük kökler, toprağın derinliklerine kadar inerken daha küçük ve lifsel kökler yüzeye daha yakındır.
Çiçekli bitkilerin tümü kapalı tohumlu bitkiler sınıfındadır. İki alt grupları vardır. Birinde ot, zambak ve orkideler vardır. Diğer grup ise daha yaygın rastlanan çiçekli bitkiler ve geniş yapraklı ağaçlardan oluşur.
Orkideler
Orkideler, bilinen en az 18.000 türüyle en geniş çiçekli bitki familyasını oluşturur. Genellikle tropikal bölgelerde yetişmelerinin nedeni, sineklerin bu bölgelerde polen taşımasıdır. Bazı orkidelerin boyları yerden çok yüksektir ve dibe doğru uzayan kökleri yağmur sularından toprağa inen sulan ve mineralleri çeker.
Toşlaşma ve döllenme
Bir çiçeğin poleninin, o çiçekte ya da başka bir ki yumurtayla birleşerek tohum meydana getirmesi gerekir. Ancak öncelikle polen, yumurtaya ulaşmalıdır. Bu sürece tozlaşma adı verilir.
Çiçeklerin çoğunda polenlerinin aynı cinsten bir çiçeğin yumurtasına ulaşması için geliştirilmiş yöntemler söz konusudur. Bu taşıma işinin gerçekleşmesi iki yolla olabilir. Hayvanlar ya da rüzgar aracılığıyla.
Tozlaşmaya yardımcı olan başlıca hayvanlar böceklerdir, özellikle arılar ve kelebekler. Böcekler, çiçeklerin koku ve renklerinden etkilenir. Her bir taç yaprağın altında bulunan tatlı ve şekerli şurup hâlindeki nektar için çiçeğe yönelir. Böcek, nektar ararken polenler de böceğin vücuduna yapışır. Bu polenlerin bir kısmı daha sonra çiçeğe konacak başka bir böceğe kalır.
Rüzgar tarafından tozlaştırılan çiçeklerin esintinin bulunduğu yönde olmaları gerekir. Polenler, en küçük meltem esintisinde bile uçabilecek kadar küçük ve hafif olur. Polen üretimi çok fazladır; çünkü her bi polenin bir çiçeğe konma olasılığı çok düşüktür. Çiçekte bulunan tüylü ve dağınık dişicik başları, rüzgarla taşınan polenleri yakalamaya yarayan ağlara benzer.
Bir polen aynı türde bir çiçeğe ulaştığında karpelden aşağıya doğru ince bir boru yaparak tohumluğa ulaşır. Yumurtaya vardığında iki hücre karışır. Yumurta döllendikten sonra tohum gelişmeye başlar. Aynı zamanda tohumun çevresinde bulunan karpel bölümü (tohumluk) etli bir dut, fındık ya da kuru bir kapsül gibi bir meyve oluşturmak üzere şişer.
Çiçekli bitkilerin yaşam döngüleri
Her büyüme mevsiminde çiçekli bitki boyunu çiçek açmaya ve tohum geliştirmeye yetecek kadar büyütür. Yıllık çiçekler, bir kez çiçek açan ve sonra ölerek tohumların kışı geçirmelerini sağlayan bitkilerdir. İki yıllık çiçekler, bir kez çiçek açan ancak bunu yapması iki yıl süren bitkilerdir. İlk yılda kök ve gövde geliştirirler ve genel olarak köklerinde yiyecek depolarlar. İkinci yılda çiçek büyümek için depolanan besinleri tüketir. Daha sonra çiçek açar, tohumlarını bırakır ve ölür. Uzun ömürlü bitkilerse her yıl çiçek açmaya devam ederler ve her yıl bir sonraki yıl için köklerinde besin depolarlar.
