Antarktika, yeryüzünün beşinci büyük kıtası ve en soğuğudur. Alanının neredeyse tamamı, 3 km’nin üzerinde buzla kaplıdır. Üzerinde çok az vahşi yaşam vardır ve binlerce yıl boyunca hiç insan yaşamamıştır. Fakat 20. yy. başlarından itibaren Antarktika’da insan faaliyetleri düzenli bir şekilde artmıştır.
Antarktika buzulları, milyonlarca yılda oluşmuştur. Buz tabakaları, denizin üstüne doğru yayılır ve burada büyük parçalar koparak aysbergleri oluşturmaktadır. Kıtanın buz tutmamış bölümlerindeki kayalık alanları inceleyen jeologlar, buralarda kömür, insan ve hayvan fosillerine rastlamışlardır. Bu bulgular, Antarktika’nın bir zamanlar ılık bir iklime sahip olduğunu gösterir. Yaklaşık 150 milyon yıl önce soğumaya başlamıştır. İklim, çok kuvvetli dondurucu rüzgârlarla daha sertleşir. Yaz mevsimi dışında kıtanın etrafındaki deniz buzla kaplıdır.
Antartika’nın Keşfi
Antarktika’yı ilk gören kişinin 1774’te güneye yelken açan Kaptan James Cook olduğu sanılmaktadır. Kıtaya ayak basan ilk insanlar ise muhtemelen fok avcılarıydı (1820). Aşırı soğuk ve buz, araştırmayı zorlaştırsa da 1895 yılında insanlar, Antarktika hakkında bilgi edinme konusunda kararlıydılar. 1897’de Antartika’ya giden Belçikalı bir grup bilim adamı, buz üzerinde bir kış geçiren ilk araştırmacılardı.
1901 ve 1904 yılları arasında kaptan Robert E. Scott, Güney Kutbu’na başarısız bir İngiltere seferine öncülük etti. 1910’da Scott, ikinci bir yolculuğa kalkıştı ve bundan kısa süre sonra Norveçli kâşif Roald Amundsen de kutba doğru yola çıktı. Amundsen, 14 Aralik 1911’de Kutba varan ilk kişi oldu ve başarıyla eve geri döndü. Scott ve yol arkadaşları kutba bir ay sonra ulaştılar; ancak dönüş yolculuğunda hayatlarını kaybettiler.
Araştırma için bir kita
20. yy. başından beri birçok ülke, Antarktika’ya bilimsel keşif heyetleri yolladı ve bilim adamlarının yaşayıp çalışabileceği istasyonlar kurdu. Burada bilimsel araştırma en rahat yaz mevsiminde yapılmaktadır. Geçtiğimiz yıllarda, yaz aylarında az miktarda turizm de olmuştur.
1959’da ABD, Rusya ve 10 ülke Antarktika Paktını imzaladı ve kıtanın tümüyle askerden arındırılması karara bağlandı. Bu ülkeler, Antarktika’yı sadece barışçı araştırmalar için kullanacakları konusunda anlaştılar. Birçok ülke pakti kabul etti ve 1991’de 50 yıllık maden yasağı konulmasına karar verildi.
Bütün dağ sıraları Antarktik buzun altında gömülü. Sadece tepeler buzdan fırlamış. En yüksek zirve, Vinson Massif’tir ve 4897 m yüksekliğindedir.
